ڕەچەڵەکناسی ژن و جێندەر لە سێ‌کوچکەی پیاوسالاریدا: هەڵپەساردنی سوژەگی ‌ژن لە ئایدۆلۆژی چەپی‌کلاسیک، نەتەوەخوازی و ئیسلامخوازیدا

 

شاهۆ حوسێنی

ژن لەمانا گوتارێکەیدا، نە دەرکەوتەیەکی دەرەکی و ناوەندگر(بەرهەم‌ولێکەوتەی ناوەندێک)، کە بوونێکی لەسەیروورەتدایەو لەهەناوی زمان و شووناسێکی خۆبنیادنراوی سەربەخۆدا لەگەڕیان‌دایە، ژن وەک هەناسە لەهەناوی دەنگ و بێ‌دەنگیدا، بوون و جەستەی مانا دەبەخشێت و لەگوێن حەقیقەتێکی سەربەخۆ دەریدەخات، جەستە ئیتر لێرەدا دیاردەیەکی سرووشتی نیە، بەڵکە ئاستێک لە بوون و مانایە کە فۆڕمێک لە دیسکۆرس، ئەخلاق و حەقیقەت لەودا بەیەک دەگەن. هەربۆیەش ڕەچەڵەکناسی وەک حەول و کۆششێک بۆ دۆزینەوەی جێ‌پێی نەزم و بوونێک زەرووریە، بۆ دۆزینەوەی ئەوەکە چلۆن دیاردەیەی کە سرووشتی دەنوێنێت، لەهەناوی دیسکۆرس و سوژەگیدا دەبێتە یاسا و لۆژیکی بوون.

لەم ڕەوتەدا پیاوسالاری نەک لەگوێن پێکهاتەیەکی کلتووری، کە وەک چوارچێوەیەکی بەرهەم‌هێنی سوژەدەردەکەوێت. نیزامێک کە لە هەناوی زماندا، مەجالی بوون و دەرکەوتن وەک سوژەیەکی دەسکرد، لە چوارچێوەیەکی تایبەتدا بە ژن دەدات، ئەوە لەکاتێک دایە کە مەجالی چواڕچێوەگەلی‌تری لێ دادەخات. لەکوردستان سێ ئایدۆلۆژی بەڕواڵەت دژبەیەکی: چەپی کلاسیک، نەتەوەخوازی و ئیسلامخوازی، لەئاستێکی قوڵدا، سەر بە ئێپیستمەیەکی هاوبەشن؛ ئێپیستمەی ئۆبژەکتڤیسم، کە لەودا جەستە، خواست و ژن وەک جێندەر، دەخرێنە ناو بازنە و چوارچێوەی نەزمێکی گشتی. واتە فۆرمێک لەبوون، کردە و هەڵسووکەوت بۆ ژن دادەڕێژن.

 

-      چەپی کلاسیک: سوژە لەگوێن کەرەسەی بەرەهم‌هێنان

لە ئایدۆلۆژی چەپی کلاسیکدا، مرۆڤ لەگوێن هێز پێناسە دەکرێت، یانی بوونێک کە هەستی ئەو لە پێوەندی لەگەڵ پێکهاتەی بەرهەم‌هێناندا فام دەکرێت. ئەم ڕوانینە لەهەناوی ماتڕیالیسمەوە دەردەکەوێت، کە گەوهەر لەدرێژەی هۆکاری دەرەکیدا دەبینێت و لە دەروون و هەناو خافڵە. لەم نیزامەدا ژن نە لەگوێن سوژەیەکی سەربەخۆ، ئافرێنەری خۆ و خۆبنیادنەر، کە لەگوێن کەرەسەی بەشداری لە شۆڕشی ئابووریدا پێناسە دەکرێت. لەم ئایدۆلۆژیەدا ژن وەک جێندەر لەجیات ئەوەکە مەکۆی دەرکەوتنی جیاوازی و خواستی سەربەخۆ بێت، دەکرێتە گۆڕەپانی ئەرکی شۆڕشگێڕی. چەپ لەم ڕوانگەیەوە، ئەگەرچی بە زمانی ڕزگاریخواز دەدەوێت، بەڵام بەلۆژیکی دیسیپڵین کردەوە دەنوێنێت. لەم ئایدەیەدا جەستە ئەشێت ملکەچ و گوێ‌رایەڵی ئاڕمان بێت و سوژە ملکەچی گشتێتی مێژوویی و ئەرکی مێژویی چینایەتیە. ڕێک ئالێرەڕایە کە سوژەگی ژن، ئافرینەری و خۆنبیادنەری سەربەخۆیانە لە ئایدۆلۆژی چەپی کلاسیکدا هەڵدەپەسێرێت و دەخرێتە پەراوێزەوە، ئیتر لەژێر نسێی خەباتی چینایەتی، بەربەرەکانی بەدژ کاپیتالیزم و رزگاری پڕۆڵتاریا، ژن لەگوێن جێندەر دەخرێتە چوارچێوەی کەرەسەی شۆڕش. بۆیەش چەپ، ژن وەک بوون و سەربەخۆیی ژن لەگوێن بابەتێکی لاوەکی  لەخزمەت پڕۆبلماتیکی چینایەتی پەراوێز دەخات و بەرەبەرە پاکی دەکاتەوە. هەڵبەتە چەپ هەر بەمە ڕاناوەستێت و بۆ پێشگرتن بە دەرکەوتنی شووناسی سەربەخۆ لەلایەن ژنەوە، شووناسێک و چوارچێوەیەکی بوونی دەسکردیشی بۆ دادەڕێژێت و لەگوێن فێمێنیسمی ڕاستەقینە و دژە کاپیتالیسم بەسەر ژنیدا دەسەپێنێت. بۆیەش لەم ئایدەیەدا نەتەنیا هیچ ئاسۆیەکی ڕاستەقینەی ڕزگاری و ئازادی لەگوێن مەجالی دەرکەوتنی سوژەگی ژن ناکرێتەوە، کەفۆڕمێکی نوێ لە زاڵێتی و ئۆبژەکتیڤیسم لەمەر ژن دێتە ئاراوە.

 

-      نەتەوەخوازی: نەتەوە لەگوێن باوک

نەتەوەخوازی کوردی، بە پێچەوانەی نەتەوەخوازی مۆدێرن کە لەناو پڕۆبلماتیکی سوبژەکتیڤیسمدا و لەپەیوەندی ئینتێرسوبژەکتیڤی سوژە سەربەخۆکان دا دەرکەوتوە، خاوەنی شووناسێکی سوبژەکتیڤ نەبوو و لە چوارچێوەی مۆدێرنیتەدا بەرهەم نەهاتووە. هەرچەند مەبەستی نەتەوەخوازی کوردی لە سەرەتادا خواست و ئامانجی بەرهەم‌هێنانی سوژەی کوردی بوو لە ڕێی زەینی کوردی و خوڵقاندنی فامی سەربەخۆی کوردانە، بەڵام کەوتنە ناو زەینی حیزبایەتی و میکانیسمی شەڕ و بەرخۆدان، پڕۆبلماتیکی سوژەگی لە ناو پڕۆبلماتیکی دەسەڵات و زاڵێتی دا تواوە. ئەمە واتە، لە شوێنی ئەوەی کە "کورد بوون" لەچوارچێوەی  پڕۆبلماتیکی سوبژەکتیڤیسمدا پەروەردە بکرێت، بووە بە مەیدانی دەسەڵات، زاڵێتی و دەستەبەرکردنی توانای سەرکردەیی. بەو شێوەیە، پڕۆبلماتیکی نەتەوەخوازی کوردی لە خۆبنیادنەری و بەرهەم‌هێنانی زەینی سەربەخۆی کوردی‌ڕا دابەزیە ناو پڕۆبلماتیکی دەسەڵات و بەشداری لە مەیدانی هژمۆنیدا. بەواتایەکی‌تر خواستی سەرەتایی بۆ "بوون لەگوێن خودی‌کوردی" بەمانای دەرخستنی سوژەی کوردی، فام و ئاگاییەکی سەربەخۆیانەی کوردانە، دادەبەزێتە ئاستی زاڵێتی لەگوێن  کەرەسە و ئیرادەیەک بۆ دەسەڵات. بەکورتی نەتەوەخوازی لەجیات ئەوەکە پرۆسەیەکی ئێگزیستانسیال بۆ "خۆی کوردی" بێت، کەوتە جەغزی خواستی دەسەڵات و زاڵێتی و ‌سوژەگی خۆی بەخشیە لۆژیکی کەرەسەیی و کێبڕکێی دەسەڵات. لەم ڕەوتەدا بوونێک دەتوانێ دەور بگێڕێت کە هێزی جەسەتەیی بانتر بێت‌و مەجالەکانی جەسەتەیی بتوانێ مەجالەکانی دەرکەوتنی هێز بڕەخسێنێت. هەربۆیەش نەتەوەخوازی کوردی لەم ڕەوتەدا تایبەت‌مەندی هێزسالاری، پیاوسالاری و باوک‌سالاری بەخۆیەوە دەگرێت. ئەم چوارچێوە لەئەکت و کردەی گشتی، بەستنێکی بەهێز و بەربڵاو دەرەخسێنت تا هێز بێ‌ڕکابەر بێت بۆ حەقیقەت‌بەخشین بە هێما و کردەکان، بەرەبەرە لەم چوارچێوەیەدا سوژگەی ژن، ئافرێنەری و خۆبنیادنەری ژن لە بەستێنی گوتاریدا پەراوێز دەخرێت، نەتەوەخوازی کوردی ئەگەرچی لەسەرەتای دەرکەوتنیدا هەڵگڕی خواست و ئاوزی ڕزگاریخوازی و ئازادیخوازی بوو، بەڵام لەئاستی زەینی و مەعریفیدا، بەرهەم‌هێنەرەوەی لۆژیکی باوک‌سالارانە و پیاوسالارانەیە. لەم نەزمەدا "ژنی‌کورد" نە لەگوێن دەورگێڕێکی سەربەخۆی مێژویی کە لەگوێن هەڵگری هێمای نامووسی نەتەوە پێناسە دەکرێت. بەلۆژیکی گرینگی و ڕاسەری نەتەوە، تاکێکێتی ژن پەراوێز دەخرێت، واتە پڕۆبلماتیکی سوژەگی ژن دەکەوێتە ژێر ڕکێفی پڕۆبلماتیکی نەتەوەخوازی لەگوێن دەسەڵات و هێژمۆنی‌خوازی.

 

-      ئیسلامخوازی: جەستە بەستێنی نەزمی ئەخلاقی

لە ئایدۆلۆژی ئیسلامخوازیدا، جەستە بەستێنی ئەخلاقە، ئیمان و بەشێک لە فۆرماسیونی دەسەڵات، ژن لەم نیزامەدا نە لەگوێن دەورگێڕی ئیمان(بەمانای سوژەیەک کە خۆی سەربەخۆیانە فام و تێگەیشتوویی لە ئیمان هەیە و خۆی ئیمانی بەرهەم‌هێناوە)، کە لەگوێن ئۆبژەیەی ڕێنوێنی‌کراو پێناسە دەکرێت، بوونێکی کە پیویستە لەڕێی کۆنتڕۆڵی جەستە، بە ئیتاعەی دەروونی(بەمانای دەرکەوتنی فەرمانی دەرەوە لەگوێن ئینزباتی دەروونی)بگات. لێرەدا دەسەڵات لەچوارچێوەی ئەخلاقدا دەردەکەوێت: حیجاب، ڕوانین، پەیڤ، کردار و کردەوە، ئەمانە بەگشتی چەشنەکانی بەرهەم‌هێنانی "جەستەی ملکەچ"ن.

 

-      سێ‌کوچکەی پیاوسالاری لەگوێن مێکانیزمی سڕینەوەی سوژەیی

چەپ لە جەستە بۆ شرۆڤەی بەرهەم‌هێنانی ئابووری(بەو مانایەی کە بەهای مرۆڤەکان لەنەزمی ئابووریدا نە لەسوژەگی ئەودا کە لەتوانایی بەرهەم‌هێناندا پیناسەدەکرێت)و نەتەوەخوازی لەجەستە بۆ دەرخستنەوەی گشتێتی مێژوویی‌و ئیسلامخوازی لە جەستە بۆ نەزمی ئیمانی و ئەخلاقی کەڵک وەردەگرن.

بەگشتی، هەر سێ ئایدۆلۆژی، جەستە لە ژینگەی سەربەخۆی خۆیدا وەک حەقیقەتی ڕەسەن دادەبڕن،  دەیخزێننە خزمەت کەڵان لۆژیکی پیرۆزی(ئایین،نەتەوەو چین). لەئاکامدا، سوژە نە لەگوێن سەرچاوەی مانا و حەقیقەت، کە وەک ئۆبژەی نەزم و ئینزبات فام و پێناسەدەکرێت. لەم سێ ئایدۆلۆژیەدا ئێمە لەگەڵ فۆرمێک لۆژیکی یەکدەست ڕووبەڕووین: لۆژیکی سڕینەوەی جیاوازی و مسۆگەرکردنی جەستە لەناو شووناسێکی ئایدۆلۆژیکدا. چەپ لە ئابووریدا، نەتەوەخوازی لە هێمای نەتەوەییدا و ئیسلامخوازی لەئەخلاق و ئیماندا جەستە بەرەهم‌دیننەوە. لەهەر سێی ئەم ئایدۆلۆژیانەدا ژن ناتوانێ سوژەی سەربەخۆ بێت، چوونکە گەورە سوژەی پیاو ناوەندی بوونی داگیرکردوە. دەسەڵات و زاڵێتی ڕاستەقینە لەم سێ ئایدۆلۆژیەدا نە لەدەست چین، نەتەوە یان ئاییندا، کە لەدەست پیاو دایە و ئەمیش لەرێی زمان و مانا و ڕەستە(سێ‌کوچکەی ئایدۆلۆژی) دەیسەپێنێت. لەڕاستیدا پیاوسالاری، فۆڕمێکی تایبەتی ئێپیستمەیە: ڕژێمیک لە حەقیقەت کە سوژەی لەناو چوارچێوەی موزەکەر، ئایدە و کەرەسەدا بەفەرمی دەناسێت.

 

-      ئاکام

ڕەچەڵەکناسی ئەم سێ ئایدۆلۆژیە نیشانی داوە، کە پرسی سەرەکی نە گۆڕینی دەسەڵاتی حاکم، کە گۆڕینی لۆژیکی ئانتۆلۆژیکی دەسەڵاتە( بەمانای دەسەڵات نەلەفۆڕمی پێوەندی ئاسایی کۆمەڵایەتی یان سیاسی کە لەگوێن دەرکەوتەیەک کە فۆڕم دەدا بەبوونی سوژەکان و نەزمی دەرکەوتەکان)؛ واتە تێپەڕین لە نیزامێک لە حەقیقەت کە سوژەی لە دۆخی ئۆبژەدا مسۆگەر دەکات. بەپێچەوانەی شووناسی ژن لەئاسۆی ئەم سێ ئایدۆلۆژیەدا، ژن نە ئۆبژەی ئایدۆلۆژی، کە سوژەی ڕەخسان و ڕزگاریە(بەو مانایەی کە ژن بەهۆی کرەسەبوونی لەخزمەت ئەم ئایدۆلۆژیانەدا نیە کە ڕزگار دەبێت، بەڵکە خۆی سەربەخۆیانە و بنیادنەرانە ئازادی و ڕزگاری دەڕەخسێنێت).

پوختەی ئەوەی دەبێ بگوترێت ئەمەیە کە: لەئاسۆی ئەم سێ ئایدۆلۆژیەدا، ژن نە لەگوێن سوژەیەک پێویستە ئازاد بێت، بەڵکە لەگوێن بوونێک پێناسەدەکرێت، کە بوونی لە بەراورد لەگەڵ نەزمی زاڵێتێکان و هێژمۆنی دەسەڵاتەکاندا فۆڕم دەگرێت؛ جەستە، زەین و کردەوەی ئەو بەستێنی دیسیپڵین، هێژمۆنی و ئابووریە، ئەمە ئەم سنووربەندێیە کە سەربەخۆیی و ئازادی ژن سنووربەند دەکات. ئازادی و ڕزگاری ژن نە دیاریەک لەدەرەوەڕا کە مێکانیزمیکی دەروونی و لەکردەی سەربەخۆیانە و سۆبژەکتیڤیستانەی ئەو و قبوڵی پێوەندی ئینتێرسۆبژەکتیڤی ژن لەگوێن مرۆڤێک و تاکێکی کۆمەلگا بەرابەر لەگەڵ پیاودا دەردەکەوێت.

تهی از آزادی: بی‌سوژه‌گی و انتخابات در سوریه

 

شاهو حسینی

سوریه، چه در دوران اسد و چه در آنچه به خطا «پسااسد» نامیده می‌شود، همچنان بر مدار همان عقلانیت سنتی و پیشامدرن باقی مانده است. تغییر در صورت سیاسی، تنها ظاهر قدرت را جابه‌جا کرده است؛ اما ساختار معرفتی جامعه و نظم بی‌سوژه‌گی دست‌نخورده باقی مانده است. سخن گفتن از «سوریه‌ی پسااسد» در این چشم‌انداز نه تحلیل، بلکه فریبی زبانی است، زیرا گذار واقعی زمانی تحقق می‌یابد که سوژه‌ای آزاد و خودآیین در درون جامعه پدید آید. تا آن زمان، ذهن جمعی که در افق طاعت، ایمان و سنت محصور است، همچنان در چرخه‌ی بازتولید سلطه و اطاعت می‌چرخد، زیرا آزادی نه در شکل قدرت، بلکه در ولادت سوژه معنا می‌یابد. به بیان فلسفی، جامعه‌ای که هنوز سوژه‌اش متولد نشده، صرف تغییر فرم سیاسی را به مثابه تحول تجربه می‌کند، اما در واقع در همان مدار معرفتی پیشین، محکوم به بازتولید نظم سنتی و محدودیت‌های آن است.

۱. آزادی به‌مثابه امکان سوژه‌گی

در فلسفه‌ی مدرن، آزادی صرفا وضعیت سیاسی یا حقوقی نیست، بلکه فرصت تحقق سوژه‌گی است. آزادی زمانی معنا دارد که انسان به‌مثابه‌ی فاعل خودآگاه بتواند تصمیم بگیرد، انتخاب کند و مسئولیت تصمیم خود را بپذیرد. از این منظر، انتخابات در جوامع مدرن، تنها ابزار مشارکت نیست، بلکه آیینی برای ظهور سوژه است؛ جایی که فرد، از طریق کنش انتخاب، خود را به‌مثابه‌ی «فاعل اندیشنده و مختار» تأیید می‌کند. اما در جامعه‌ای که هنوز در چارچوب سنت و ایمان حرکت می‌کند، آزادی نمی‌تواند فعلیت یابد، زیرا سوژه‌ای که باید آزاد شود، هنوز زاده نشده است. در چنین بستری، «آزادی» صرفا واژه‌ای وارداتی است که در غیاب بنیان‌های معرفتی‌اش، به فرمی تهی از محتوا تبدیل می‌شود.

۲. عقلانیت سنتی و ناممکنی سوژه

عقلانیت سنتی سوریه، ریشه در ترکیبی از الهیات اسلامی، ساختار قبیله‌ای و ذهنیت پیشامدرن دارد. در این دستگاه فکری، انسان نه فاعل خودبنیاد، بلکه مخلوقی مطیع است؛ حقیقت نه از دل نقد و عقل، بلکه از متن وحی و اقتدار می‌آید. در چنین نظامی، تفکر به جای آن‌که عمل پرسشگر باشد، تابع ایمان است؛ و اراده، نه در جهت ساختن خود، بلکه در جهت حفظ نظم مقدس و سنتی به‌کار می‌رود. به همین دلیل، تغییر رژیم سیاسی، هرچند ممکن است نهادهای قدرت را جابه‌جا کند، اما بدون تحول در ساختار عقلانیت، هیچ امکان تازه‌ای برای آزادی نمی‌آفریند. در سوریه، همان شعور سنتی که اسد را تداوم بخشیده بود، اکنون در قالبی تازه بازتولید می‌شود.

۳. انتخابات به‌مثابه فرم تهی

در جوامع مدرن، انتخابات تنها ابزار سیاسی نیست، بلکه آیینی برای تحقق سوژه‌ی خودآگاه محسوب می‌شود. سوژه در لحظه‌ی رأی‌دادن، نه صرفا تابع قوانین، بلکه فاعل اخلاقی و معرفتی است؛ کنش او بازتاب‌دهنده‌ی توانایی انسان برای بازاندیشی، انتخاب و مسئولیت‌پذیری است. این ویژگی، جوامع مدرن را از جوامع پیشامدرن متمایز می‌کند. در سوریه، با وجود تغییر ظاهری قدرت، هیچ زمینه‌ای برای این تحول وجود ندارد، زیرا سوژه هنوز متولد نشده و عقلانیت هنوز در مدار سنت می‌چرخد. انتخابات، در نتیجه، تنها «پوسته‌ای از آزادی» است، و نه آزادی واقعی.

در واقع انتخابات در جامعه‌ی سنتی، شکلی از بازنمایی سلطه است، نه نفی آن. در غیاب سوژه‌ی خودآیین، رأی‌دادن به کنشی نمایشی تبدیل می‌شود: تکرار ایمان به اقتدار، نه تأیید اراده‌ی آزاد. اینجاست که انتخابات، از منظر فلسفی، دیگر نه «رویداد آزادی»، بلکه «مناسک تداوم بندگی» است. در سوریه، انتخابات نه میدان ظهور سوژه‌ی آزاد، بلکه ابزاری برای مشروعیت‌بخشی به همان نظام معرفتی است که آزادی را ناممکن کرده است. جامعه‌ای که هنوز در بند شعور سنتی است، حتی در لحظه‌ی رأی‌دادن، انتخاب نمی‌کند، بلکه تکرار می‌کند.

٤. سوژه‌گی و امکان انقلاب فلسفی

تحقق سوژه‌گی نیازمند انقلاب در عقلانیت و ساختار معرفتی است، نه صرفا تغییر در نهادهای قدرت. این ایده با تحلیل‌های فیلسوفان پیشاسقراطی و مدرن هم‌راستاست: آناکسیمندر نشان می‌دهد که تحول و تغییر، تنها زمانی ممکن است که نیروهای متضاد درون یک ساختار نامحدود (آپرئون) عمل کنند؛ در جامعه، تضادهای معرفتی و نقد عقلانی می‌توانند زمینه‌ساز دگرگونی شوند. فوکو به‌روشنی نشان داده است که قدرت نه تنها بیرونی، بلکه در ساختار معرفتی و سوژه‌سازی نهفته است. سوژه، تنها وقتی آزادی می‌یابد که روابط قدرت/معرفت نقد شود. اسپینوزا هم تاکید دارد که انسان در مسیر خودآگاهی و رهایی، از طریق شناخت علل واقعی وضعیت خود، می‌تواند از بند نیروهای بیرونی و سنتی رها شود. این آموزه‌ها روشن می‌کنند که تا زمانی که جامعه در چارچوب عقلانیت سنتی باقی بماند، انتخابات نمی‌تواند کانالی برای آزادی یا تحقق سوژه باشد؛ بلکه فقط بازتولید همان نظم پیشامدرن است.

٥. پیامدها و چشم‌انداز

بحران سوژه‌گی در سوریه پیامدهای گسترده‌ای دارد: بحران مشروعیت: هرگونه تغییر سیاسی بدون تحول معرفتی، فاقد بنیاد مشروع و پایدار است. بازتولید اقتدار سنتی: نهادها و ناظران قدرت، حتی با ظاهر مدرن، همان منطق سنتی را بازتولید می‌کنند. نابودی امکان آزادی واقعی: سوژه‌گی بدون تحول عقلانی متولد نمی‌شود، بنابراین آرزوی آزادی واقعی همچنان دست‌نیافتنی باقی می‌ماند. درواقع چشم‌انداز تحول در سوریە تنها با تحول در افق اندیشه، نقد سنت و بازسازی عقلانیت ممکن است. این مسیر نه کوتاه است و نه ساده، اما تنها راهی است که می‌تواند «سوریه» را از پوسته‌گی آزادی به محتوای واقعی آزادی برساند.

٦. بحران سوژەگی در کوردستان سوریه: "قسد" و ناممکنی تحقق آزادی

کورد بودن در سوریه، بیش از آنکه یک هویت سیاسی یا قومی باشد، یک امر هستی‌شناختی و معرفتی است؛ تجربه‌ای از جهان، خود و جامعه که بر پایه خودآگاهی، مقاومت و امکان شکل‌گیری سوژه آزاد استوار است. سوژەگی کوردی، به این معنا، نمی‌تواند از طریق ساختارهای سیاسی موجود متحقق شود؛ زیرا این ساختارها بر منطق قدرت، بازیگری سیاسی و تثبیت موقعیت در چرخه قدرت بنا شده‌اند، نه بر امکان تحقق سوژه.

در این زمینه، "قسد" به بزرگ‌ترین مانع تحقق سوژەگی کوردی بدل شده است. این گروه، حتی با نام و شعار کوردی، در عمل حقوق، فرهنگ و سوژەگی کوردها را به ابزار سیاست و بازی قدرت تبدیل کرده است. سوژەگی مستقل و خودآگاه کوردی، که مستلزم نقد ساختارهای قدرت و ایجاد افق‌های جدید معرفتی است، در دایره نفوذ و منطق قسد ناممکن می‌شود. بحران سوژەگی در کوردستان، نمود آشکار تضاد میان فرم و محتواست: ظاهر کوردی نهادها و حقوق، موجود است، اما محتوا و امکان واقعی تحقق سوژه آزاد غایب است. همان‌طور که در سوریه، انتخابات بدون سوژه‌گی واقعی تهی از آزادی‌اند، در کوردستان، ساختارهای قسد نیز فرم تهی از تحقق سوژەگی کوردی هستند. در سطح فلسفی، این بحران نشان می‌دهد که سوژەگی کوردی تنها در فضای معرفتی مستقل و نقد ساختاری قدرت ممکن است متولد شود. هرگونه تلاش برای نمایندگی یا تحقق سوژەگی از درون نهادهایی که بر منطق قسد مبتنی‌اند، محکوم به شکست است، زیرا سوژه آزاد تحت سلطه و اقتدار بازتولید نمی‌شود، بلکه فقط در فرایند نقد و خودآگاهی شکل می‌گیرد. بنابراین، سوژەگی کوردی، حتی در بستر محدود سیاسی و امنیتی، پتانسیلی رادیکال و خودبنیاد دارد؛ امری که از درون فرد و جامعه متولد می‌شود، نه از دست نهادهای سیاسی. این سوژەگی مستقل، تنها امکان واقعی برای تحقق آزادی، بازاندیشی و مقاومت کوردی را فراهم می‌کند و نشان می‌دهد که تحقق حقوق و هویت کوردی، بدون عبور از منطق قسد و نقد ساختاری قدرت، ناممکن است.

کلام پایانی

انتخابات در سوریه و ساختارهای سیاسی کوردستان، نه فقط نماد فقدان دموکراسی، بلکه نماد تهی بودن آزادی و سوژەگی هستند. تغییر رژیم یا شکل حکومت، هرچند ممکن است چشمگیر باشد، اما اگر ساختار معرفتی و عقلانیت جامعه تغییر نکند، هیچ تحول واقعی رخ نداده است. تحقق آزادی و سوژەگی، چه در سوریه و چه در کوردستان، تنها از طریق انقلاب در عقلانیت، نقد ساختاری قدرت و بازآفرینی سوژه ممکن است؛ انقلابی که از درون اندیشه و خودآگاهی آغاز می‌شود، نه از نهادهای سیاسی و بازی‌های قدرت.